Trong những năm gần đây, ngành điện lực đã có bước chuyển mình mạnh mẽ nhờ vào sự phát triển của công nghệ số. Một trong những giải pháp cốt lõi góp phần nâng cao hiệu quả vận hành, giảm thiểu sự cố và tiết kiệm nhân lực chính là SCADA trong hệ thống điện. Từ các trạm biến áp đến trung tâm điều độ, SCADA đang dần trở thành “bộ não” của toàn bộ mạng lưới điện hiện đại.
Vậy SCADA trong hệ thống điện là gì, vì sao nó lại quan trọng đến thế, và doanh nghiệp, nhà máy hay đơn vị quản lý cần lưu ý gì khi triển khai? Hãy cùng Max Electric khám phá trong bài viết dưới đây.
SCADA trong hệ thống điện là gì?
Xem thêm: Giải pháp SCADA cho hệ thống nhà máy
Liên hệ: 0862 663 229
SCADA (viết tắt của Supervisory Control and Data Acquisition) là hệ thống giám sát và thu thập dữ liệu từ xa. Trong lĩnh vực điện lực, SCADA cho phép các kỹ sư theo dõi tình trạng hoạt động của thiết bị như máy biến áp, máy cắt, tụ bù, rơ le… tại các trạm điện hay nhà máy phát điện.
Hệ thống SCADA trong điện không chỉ giúp hiển thị thông số như điện áp, dòng điện, tần số, mà còn cho phép điều khiển đóng cắt thiết bị từ xa, phát hiện và cảnh báo sự cố nhanh chóng. Không quá lời khi nói rằng, SCADA chính là mắt xích không thể thiếu trong hành trình tự động hóa ngành điện.
Hệ thống SCADA trong điện hoạt động như thế nào?
Khi triển khai SCADA cho lưới điện hoặc trạm biến áp, toàn bộ thiết bị hiện trường sẽ được kết nối với các bộ điều khiển như PLC hoặc RTU. Các bộ điều khiển này thu thập dữ liệu, sau đó gửi về phần mềm SCADA qua các giao thức truyền thông như Modbus, IEC 60870-5-104, DNP3 hoặc OPC.
Tại trung tâm điều hành, phần mềm SCADA sẽ hiển thị dữ liệu dạng biểu đồ, sơ đồ một sợi (single-line diagram) hoặc dạng số liệu trực tiếp. Từ đó, người vận hành có thể:
- Theo dõi tải từng nhánh đường dây
- Xác định nhanh điểm mất điện
- Điều khiển đóng/cắt thiết bị mà không cần đến tận hiện trường
- Ghi nhận sự kiện và lập báo cáo vận hành tự động
SCADA không chỉ giám sát mà còn trở thành công cụ phân tích, ra quyết định và đảm bảo sự ổn định cho toàn bộ hệ thống điện.
Xem thêm: So sánh SCADA và DCS trong tự động hóa công nghiệp hiện đại
Liên hệ: 0862 663 229
Lợi ích khi ứng dụng SCADA trong hệ thống điện
Việc triển khai SCADA trong hệ thống điện mang lại rất nhiều lợi ích, đặc biệt là trong bối cảnh hiện nay khi việc giám sát thủ công không còn phù hợp với tốc độ phát triển của lưới điện thông minh.
- Giám sát thời gian thực
SCADA giúp phát hiện kịp thời các bất thường như sụt áp, mất pha, quá dòng… Từ đó, giảm thời gian xử lý sự cố và nâng cao độ tin cậy cung cấp điện.
- Điều khiển từ xa linh hoạt
Thay vì phải cử người trực 24/24 tại trạm, các thao tác đóng cắt được thực hiện từ trung tâm điều độ chỉ bằng vài cú click. Mô hình trạm không người trực vì vậy ngày càng phổ biến.
- Lưu trữ dữ liệu và phân tích sự cố
SCADA cho phép truy xuất toàn bộ lịch sử vận hành, giúp kỹ sư phân tích nguyên nhân sự cố và đưa ra biện pháp cải thiện chính xác hơn.
- Tối ưu nguồn lực
Giảm nhân công trực tiếp, rút ngắn thời gian phản ứng, tăng hiệu suất vận hành. Đây là mục tiêu mà SCADA đang hỗ trợ ngành điện thực hiện.
Xem thêm: Hướng dẫn lập trình SCADA cơ bản cho người mới bắt đầu
Liên hệ: 0862 663 229
Ứng dụng thực tế của SCADA trong ngành điện Việt Nam
Tại Việt Nam, SCADA đã được triển khai rộng rãi ở nhiều đơn vị điện lực. Các trung tâm điều độ thuộc EVN (A0, A1, A2…) đã tích hợp SCADA vào lưới truyền tải để theo dõi điện áp, dòng, công suất và sự cố trên toàn quốc.
Bên cạnh đó, nhiều tỉnh thành đã số hóa trạm biến áp 110kV và 220kV thành trạm không người trực, điều khiển tập trung thông qua SCADA. Các dự án điện mặt trời, điện gió cũng bắt buộc tích hợp SCADA để truyền dữ liệu lên Trung tâm điều độ miền.
Tại Max Electric, chúng tôi đã triển khai nhiều hệ thống SCADA cho nhà máy công nghiệp, trạm phân phối nội bộ, cũng như giám sát hệ thống điện mặt trời áp mái. Việc tích hợp SCADA giúp khách hàng kiểm soát toàn bộ tiêu thụ, phát hiện bất thường và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.
Xem thêm: SCADA mạng truyền thông công nghiệp hiện đại
Liên hệ: 0862 663 229
Các thành phần chính trong hệ thống SCADA ngành điện
Một hệ thống SCADA điện lực hoàn chỉnh thường gồm:
- Thiết bị đo lường và cảm biến: Giám sát điện áp, dòng điện, công suất, nhiệt độ…
- PLC hoặc RTU: Xử lý tín hiệu tại hiện trường và giao tiếp với phần mềm SCADA
- Truyền thông công nghiệp: Sử dụng các chuẩn như RS485, Ethernet, GPRS, 4G
- Phần mềm SCADA: Hiển thị giao diện giám sát, điều khiển từ xa, lưu dữ liệu
- Máy chủ hoặc trung tâm điều khiển: Nơi đặt phần mềm và lưu trữ dữ liệu dài hạn
Tùy vào quy mô dự án, Max Electric sẽ tư vấn kiến trúc phù hợp, đảm bảo tiết kiệm chi phí nhưng vẫn đạt độ ổn định và an toàn cao nhất.
Xem thêm: Khám phá những phần mềm SCADA miễn phí
Liên hệ: 0862 663 229
Những lưu ý khi triển khai SCADA trong hệ thống điện
Để hệ thống vận hành trơn tru, doanh nghiệp nên lưu ý một số điểm sau:
Lựa chọn thiết bị tương thích: Đảm bảo các thiết bị hiện trường hỗ trợ giao tiếp với SCADA.
Giao thức truyền thông phù hợp: Đối với hệ thống điện, chuẩn IEC 60870-5-104 hoặc Modbus TCP/IP được sử dụng phổ biến.
Đảm bảo an ninh mạng: Vì SCADA có thể kết nối Internet, cần có tường lửa, phân quyền truy cập rõ ràng.
Dự phòng hệ thống: Máy chủ, phần mềm và đường truyền cần có phương án backup, tránh gián đoạn hoạt động.
Xem thêm: Quy định kết nối hệ thống điện mặt trời với SCADA
Liên hệ: 0862 663 229
Kết luận
Trong thời gian tới, SCADA sẽ không chỉ dừng lại ở giám sát và điều khiển, mà còn là nền tảng kết nối với trí tuệ nhân tạo, hệ thống quản lý năng lượng (EMS) và dữ liệu lớn (Big Data). Các hệ thống SCADA trong lưới điện thông minh sẽ tự động phân tích, đề xuất điều chỉnh phụ tải, cảnh báo sự cố sớm và điều khiển tối ưu theo thời gian thực.
Max Electric đang từng bước tích hợp các nền tảng mới như SCADA kết hợp AI, giúp khách hàng tự động hóa việc cảnh báo hư hỏng và bảo trì chủ động. Đây chính là bước chuyển mình cần thiết để tiến tới vận hành lưới điện thông minh trong tương lai gần.
ĐỂ YÊU CẦU TƯ VẤN, THIẾT KẾ, BÁO GIÁ TỦ ĐIỆN VÀ LẮP ĐẶT THIẾT BỊ – LIÊN HỆ VỚI CHÚNG TÔI:
CÔNG TY TNHH CÔNG NGHỆ VÀ DỊCH VỤ KỸ THUẬT MAX ELECTRIC VN
Điện thoại: 0862 663 229
Email: Maxelectricvn@gmail.com
VPDD: Tầng 5 số 39 ngõ 22 Mạc Thái Tổ, Q. Cầu giấy, TP. Hà Nội
CN HCM: 599 quốc lộ 1A, P. Bình Hưng Hòa, Q. Bình Tân, TP.Hồ Chí Minh
Xưởng Sản xuất: Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Thạch Thất, Hà Nội.